Spolni organi

Spolni organi su jedini organski sistem čovječijeg or­ganizma koji je potpuno različit kod žene i muškarca, a jedina zajednička funkcija je održanje vrste. Kod muškarca je ova funkcija vezana za dug period od puberteta pa do starosti a kod žena počinje sa pubertetom a završava između 40 i 50-te godine života.

Ovaj aparat je kod muškarca sastavljen od nekoliko or­gana. Najvažniji od njih je sjemena žlijezda u kojoj se stvaraju muške spolne stanice. One dolaze kroz uretru, muški spolni or­gan kroz koji idu vani. Svemu ovome su dodate i neke žlijezde koje luče sekrete a koje zajedno sa spolnim stanicama zovemo sjemena tečnost.

SJEMENA ŽLIJEZDA (TESTIS)

U njoj se stvaraju i razvijaju muške spolne stanice ali ona djeluje kao žlijezda sa unutrašnjim izlučivanjem. Postoje dva testisa, lijevi i desni. Smješteni su u kožnoj vrećici koja visi is­pred i između bedara a ispod muškog spolnog organa. Jajolikog su oblika. Gornji pol testisa je malo zaobljen i pokriven pasjemenikom. Pasjemenik pripada izvodnim kanalima testisa. Testis je obično dug oko 4-5 cm a širine 2,5-3 cm. U suštini je veoma složena žlijezda koja je obavijena čvrstom vezivnom ovojnicom. Određene stanice testisa luče hormon testosteron koji uvjetuje razvoj sekundarnih spolnih osobina u muškarca.

Sjemenovod je duga čvrsta cijev koja vodi spermatozoide od repa pasjemenika do prostate. Prolazi kroz stražnji rub tes­tisa prema gore i ulazi u preponski kanal. Zatim prolazi kroz trbušnu duplju i malu karlicu do prostate gdje se širi. Muški spolni ud je određen da izbaci spermu ali isto tako i mokraću. Izgrađen je od tri duga cilindrična tijela koja čine jedan snop. Kroz jedno od njih takozvano sunđerasto tijelo, prolazi mokraćni kanal. Na njegovom prednjem kraju nalazi se odebljanje koje ima oblik konusa i na čijem se vrhu nalazi otvor. To je vanjski otvor mokraćnog kanala.

PROSTATA

Organ sličan pitomom kestenu smješten ispod mokraćnog mjehura a ispred rektuma. Kroz nju prolazi uretra kao briznik koji se otvaraju u uretru. Izgrađeno je od vezivne osnove i sadrži 30-35 žlijezda. Sekret ovih žlijezda se primjesa spermi i povećava joj količinu.

ŽENSKI SPOLNI ORGAN

Kao i muški, i ženski spolni aparat ima nekoliko organa. Glavni organ je jajnik (ovario) i u njemu se razvijaju ženske spolne stanice. Oplođeno jaje se razvija u materici a da bi došlo do nje mora proći kroz jajovod. Materica se otvara u kanal, koji završava rodnicom. Svi ovi organi sačinjavaju unu­tarnji dio ženskog spolnog aparata.

JAJNIK

U njemu dolazi do potpunog razvoja ženske spolne stanice ali i on je žlijezda se unutarnjim izlučivanjem.

Ovaj organ je u obliku badema dužine od 3-5 cm, širine 1,5-3 cm i debljine od 0,5-1 cm. Kod žena koje nisu imale menstruaciju površina jajnika je glatka, a kod onih koje je imaju ta površina je karakteristična po velikom broju ožiljaka, od kojih svaki pokazuje mjesto gdje je izašla zrela jajna ćelija. Po broju ovih ožiljaka može se ocijeniti starost žene.

JAJOVOD

Jajovod je parni cjevasti organ koji ima dva zadatka. Prvi je da kroz njega putuje jaje do materice a drugi da kroz njega idu spermiji iz materice prema jajniku.

MATERICA

Materica ili uterus je neparni šuplji organ smješten u maloj karlici iza mokraćnog mjehura a ispred rektuma i ima mnogos­truku funkciju. Ima oblik kruške sa bazom okrenutom gore a vrhom dole. Iz nje se sa svake strane otvara po jedan jajovod dok je prema dole otvorena u rodnicu. Ima veoma karakter­ističan položaj. Na sluznici materice spolno zrele žene koja nije zašla u klimakterij opaža se unutar perioda od 28 dana niz promjena koje idu jedna za drugom. Taj period djelimo na četiri dijela:

• mirni stadij
• predmenstrualni stadij
• menstruacija
• postmenstrualni stadij

Prvi traje oko 14 dana, drugi od 6-7 dana, treći od 3-5, a četvrti od 4-6 dana. Najkarakterističnije je to da sluznica u predmenstrualnom periodu liči na posteljicu. To je u stvari priprema za primanje oplođenog jajeta.

RODNICA

Ona je cjevast neparan organ smješten u srednjoj liniji, a proteže se od materice pa do svog vanjskog otvora koji se nalazi medu malim stidnim usnama. Ona je kopulacioni organ žene.      Otvor kojim rodnica komunicira sa vanjskim svijetom zovemo rodničko (vaginalno) ušće. Ima oblik ovalnog procjepa. Kod djevice, rodnicu odjeljuje od njenog predvorja nabor nazvan djevičnjak. U rodničnom predvorju se otvaraju rodnica i uretra a oko njega se nalazi venerin brežuljak, velike i male stidne usne, erektivni organi i žlijezde.

MLIJEČNA ŽLIJEZDA

Mliječna žlijezda (dojka) ne spada u genitalne organe žene ali predstavlja glavnu sekundarnu karakteristiku ženskog spola a razvija se u toku puberteta. To je paran organ poluloptastog oblika smješten na prednjem zidu prsa. Zadatak joj je da luči mlijeko koje je glavna hrana djeteta nakon porođaja.